Dzień 27 maja 2024 r. zapisze się w historii Zakonu Krzyżackiego. W Lanie spotkali się bowiem członkowie dawnych prowincji zakonnych, o proweniencji jeszcze średniowiecznej: austriackiej i włoskiej, aby wybrać władze nowo powołanej Prowincji Austriacko-Włoskiej. O planach tych informowaliśmy już, kiedy pisaliśmy o aktualnych problemach Zakonu. Przeorem został wybrany Ojciec Christian Stuefer, a do rady prowincjalnej powołani zostali Ojcowie: Christoph Waldner i Olaf Wurm (obaj z Włoch) oraz Hans-Ulrich Möring (Austria). Po wyborze, w czasie Nieszporów nastąpiło uroczyste wprowadzenie nowego przeora przez wielkiego mistrza Franka Bayarda OT.
Nowej prowincji i jej władzom życzymy wielu łask Bożych.
Kalendarz średniowieczny
25 maja - III lekcje - św. Urbana, papieża i męczennik
31 maja - Wspomnienie - św. Petroneli, dziewicy i męczennicy
1 czerwca - Wspomnienie - św. Nikomedesa, męczennika
3 czerwca - III lekcje - św. Erazma biskupa i męczennika
8 czerwca - Wspomnienie - św. Medarda biskupa
Kalendarz współczesny
13 maja - Wspomnienie dowolne - Najświętszej Marii Panny Fatimskiej
16 maja - Wspomnienie dowolne - św. Jana Nepomucena
18 maja - Wspomnienie dowolne - św. Jana I, papieża i męczennika
20 maja - Wspomnienie dowolne - Najświętszej Marii Panny, Matki Kościoła; św. Bernardyna ze Sienny, zakonnika i kaznodziei
21 maja - Wspomnienie dowolne - św. Hermann Josefa, zakonnika i mistyka; św. Krzysztofa Magallanesa, kapłana i towarzyszy, męczenników w Meksyku.
22 maja - Wspomnienie dowolne - św. Rity z Cascii, zakonnicy
25 maja - Wspomnienie dowolne - św. Bedy Czcigodnego, kapłana; św. Grzegorza I, papieża, św. Marii Magdaleny z Pazzi, zakonnicy
27 maja - Wspomnienie dowolne - św. Augustyna
29 maja - Wspomnienie dowolne - św. Pawła VI, papieża
1 czerwca - Wspomnienie obowiązkowe - św. Justyna, filozofa i męczennika; Dzień wspomnień fundatorów Zakonu. W tym dniu w Zakonie Krzyżackim wspomina się założycieli i fundatorów zgromadzenia, a więc: kupców z Bremy i Lubeki, mistrza Sibranda, pierwszego przełożonego - Gerarda, pierwszych przeorów Heinricha i Ulricha oraz preceptora Heinricha. Wspomnieniem objęci są także: cesarz Henryk VI, król Fryderyk Szwabski, biskup Bruno z Kwerfurtu, bracia i siostry działający w Ziemi Św. zarówno w okresie zanim, Zakon stał się zakonem rycerskim, jak i później. Wspomina się także wszystkich tych, którzy doprowadzili do odrodzenia zgromadzenia w XIX w., w tym wielkiego mistrza, arcyksięcia Maksymiliana Józefa, oraz Sługę Bożego Petera Riglera OT.
3 czerwca - Wspomnienie obowiązkowe - św. Karola Lwangi i towarzyszy męczenników w Ugandzie
5 czerwca - Wspomnienie obowiązkowe - św. Bonifacego, biskupa, męczennika, patrona Niemiec
6 czerwca - Wspomnienie dowolne - św. Norberta z Anten, biskupa z Magdeburga
8 czerwca - Wspomnienie obowiązkowe - Nieskalanego Serca Najświętszej Marii Panny.
Z krzyżackich kalendarzy w tym tygodniu … (17)
Kalendarz średniowieczny
1 maja - Duplex - św.. Filipa i św. Jakuba - apostołów
2 maja - Semi duplex - Przeniesienia relikwii św. Elżbiety (bardzo rzadko uwzględniane w innych kalendarzach średniowiecznych; Wspomnienie św. Anastazego, biskupa
3 maja - Totum duplex - Znalezienia Krzyża św. - Najwyższą rangę otrzymało w 1297 r. Na kapitule w Wenecji.
4 maja - Wspomnienie - Quiriaci ep. et m.
6 maja - IX lekcji - Johannis ante Portam Latinam (Męczeństwa św. Jana) - według tradycji przed tą bramą św. Jan Ewangelista miał być torturowany (wrzucony do wrzącego oleju), a z tym wydarzeniem wiązany jest rzymski kościół św. Jana w Bramie Łacińskiej.
8 maja - IX lekcji - św. Stanisława, biskupa i męczennika (tylko w państwie zakonnym w Prusach)
10 maja - III lekcje - św. Gordiana i Epimacha męczenników
Kalendarz współczesny
1. maja - Wspomnienie dowolne - św. Józefa, robotnika
2 maja - Wspomnienie obowiązkowe - św. Atanazego
3 maja - Święto - św. Filipa i św. Jakuba - apostołów (w Lanie święto patronackie - Znalezienia Krzyża św.)
4 maja - Wspomnienie dowolne - św. Floriana i męczenników z Lorch
9 maja - Wniebowstąpienia Chrystusa
Kalendarz średniowieczny
23 kwietnia - IX lekcji (Semi duplex, duplex) - św. Jerzego, męczennika i św. Wojciecha, biskupa i męczennika
25 kwietnia - Duplex - św. Marka Ewangelisty
Kalendarz współczesny
8 kwietnia - Święto (przeniesione z 25 marca) - Zwiastowania Pańskiego
11 kwietnia - Wspomnienie obowiązkowe - św. Stanisława z Krakowa, biskupa i męczennika
13 kwietnia - Wspomnienie dowolne - św. Marcina I., papieża i męczennika
19 kwietnia - Wspomnienie dowolne - św. Leona IX, papieża
23 kwietnia - Święto - św. Jerzego, patrona Zakonu Krzyżackiego
24 kwietnia - Wspomnienie dowolne - św. Fidelisa z Sigmaringen, kapłana zakonnego, męczennika
25 kwietnia - Święto - św. Marka Ewangelisty
27 kwietnia - Wspomnienie dowolne - św. Piotra Kanizjusza, kapłana zakonnego i doktora Kościoła
W Regule Braci Zakonu Krzyżackiego czytamy:
Każdy brat związany jest na zawsze z Zakonem znakiem Krzyża. Czarny Krzyż na białym tle istnieje dla nas symbolem zwycięstwa Chrystusa nad mocą ciemności i śmierci. {…] W nim znajdujemy nasze zbawienie, zmartwychwstanie i życie, w nim zostaliśmy wybawieni i uwolnieni (por. Gal, 6, 14). Pod tym znakiem miłości Bożej chcemy pomagać ludziom i prowadzić ich do Chrystusa. Krzyż jest dla nas siłą i mocą w życiu, pociechą i ufnością w godzinie śmierci, honorem i sławą w wieczności (rozdz. 63).
Krzyż jest znakiem rozpoznawczym naszego Zakonu. Jesteśmy naznaczeni tą pieczęcią. Dlatego bracia, którzy złożyli śluby wieczyste noszą go na białym płaszczu, a bracia, którzy złożyli śluby czasowe - na czarnym. Bracia noszą także Krzyż na znak profesji (rozdz. 64)
Także, kiedy bracia są w drodze „powinni ten znak miłości w postaci odznaki nosić w sposób widoczny, także przez przykład dobrych czynów i budującej mowy pokazywać i świadczyć tym samym, że Bóg jest w nich i z nimi (rozdz. 66).
Czarny krzyż na białym płaszczu to zatem symbol misji dzisiejszego Zakonu i definicja życia jego członków, nawiązujący wprost do Męki Chrystusa. W tych dniach warto o tym pamiętać zwłaszcza, że na przestrzeni dziejów był wielokrotnie wykorzystywany bez zgody zgromadzenia i stał się symbolem wojny oraz przemocy, okrucieństw i zdrady. To po części także dziedzictwo średniowiecza i epoki wypraw krzyżowych. Krzyżami oznaczani byli krzyżowcy oraz członkowie zakonów rycerskich, czyli ludzie trudniący się profesją militarną. Krzyż, symbol miłości, pokory i oddania został więc już w końcu XI wieku powiązany z działalnością militarną. Mało znane jest przypuszczenie, że członkowie pierwszego zgromadzenia szpitalnego, powstałego pod
![]() |
Strój brata krzyżackiego z 1606 r. - źródło: Deutscher Orden 3-2023 |
Akką, po jego oficjalnym uznaniu przez papieża Klemensa III w 1191 r. nosili białe płaszcze, ale bez krzyża. Ten pojawił się po przekształceniu zgromadzenia w zakon rycerski w latach 1198-1199 r. „Opowieść o pierwocinach Zakonu Niemieckiego” (tzw. Narratio) mówi o tym, że właśnie wtedy templariusze zgodzili się na używanie przez Krzyżaków ich płaszcza. Z innych źródeł wiemy, że już od 1210 r. Protestowali przeciwko używaniu go przez Zakon Krzyżacki? Chodziło m.in. o rozpoznawalność na placu boju, kwestię przypisywania rzeczywistych zasług wojennych. Wygląda więc na to, że templariuszom nie przeszkadzał biały płaszcz noszony przez szpitalników, a interweniowali dopiero wtedy, kiedy pojawił się na płaszczach innego zakonu rycerskiego i zaczął być używany w boju.
Wspomniany spór między zakonami zakończył w 1221 r. papież Honoriusz III, zezwalając Krzyżakom na noszenie białego płaszcza z czarnym krzyżem.
Na temat Krzyża zakonnego na przestrzeni dziejów przeczytać można interesujący artykuł Anniki Seebauer w czasopiśmie "Deutscher Orden", nr 3-2023: "Schwarzes Kreuz auf weissem Grund. Der Deutsche Orden und das Kreuz mit dem Kreuz".
Kalendarz średniowieczny
7 marca - Wspomnienie - św. Perpetuy i Felicyty, męczennic
12 marca - Duplex - św. Grzegorza Wielkiego, papieża
17 marca - Wspomnienie - św. Gertrudy. Dziewicy
18 marca - Wspomnienie - św. Aleksandra - biskupa i męczennika
21 marca - IX lekcji - św. Benedykta, opata
Kalendarz współczesny
4 marca - Wspomnienie dowolne - św. Kazimierza, królewicza
6 marca - Wspomnienie dowolne - św. Fridolina z Säckingen, mnicha
7 marca - Wspomnienie obowiązkowe - św. Perpetuy i Felicyty, męczennic
8 marca - Wspomnienie dowolne - św. Jana z Gott
9 marca - Wspomnienie dowolne - św. Brunona z Kwerfurtu, biskupa Magdeburga; św. Franciszki Rzymianki
14 marca - Wspomnienie dowolne - św. Matyldy, żony króla Henryka I
15 marca - Wspomnienie dowolne - św. Klemensa Marii Hofbauera, zakonnika
18 marca - Wspomnienie dowolne - św. Cyryla z Jerozolimy, biskupa
19 marca - Święto - św. Józefa, oblubieńca Marii
To święto ma dla Zakonu Krzyżackiego szczególne znaczenie. W środę, 6 czerwca 1866 r. Ojciec Peter Rigler (1796-1873) zawierzył żeńskie domy zakonne w Lanegg i Lanie (obydwa w Południowym Tyrolu) oraz całe zgromadzenie opiece św. Józefa. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w Regule sióstr w 1866 r. oraz braci w 1871. Od 1903 r. jest obchodzone w Zakonie święto św. Józefa, opiekuna krzyżackich konwentów. Początkowo było obchodzone w trzecią niedzielę po Wielkanocy, a dziś 19 marca.
23 marca - Wspomnienie dowolne - św. Turibio z Mongrovejo, biskupa Limy
Kalendarz średniowieczny
18 lutego - III lekcje - św. Symeona, biskupa i męczennika
24 lutego - Duplex - św. Mateusza, apostołaApollonii, dziewicy
1 marca - Wspomnienie - św. Albina z Angers, biskupa i mnicha
Kalendarz współczesny
17 lutego - Wspomnienie dowolne: Siedmiu Świętych założycieli Zakonu Serwitów NMP
21 lutego- Wspomnienie dowolne - św. Piotra Damianiego, biskupa i doktora Kościoła
23 lutego - Wspomnienie obowiązkowe - św. Polikarpa, biskupa Smyrny, męczennika
24 lutego - Święto - św. Mateusza, apostoła
27 lutego - Wspomnienie dowolne - św. Grzegorza z Nareku, opata i doktora Kościoła
Kalendarz średniowieczny
5 lutego - IX lekcji - św. Agaty, dziewicy i męczennicy
6 lutego - Wspomnienie - św. Wedasta i Amanda biskupów, św. Doroty, dziewicy
9 lutego - Wspomnienie - św. Apollonii, dziewicy
10 lutego - Wspomnienie - św. Scholastyki, dziewicy
Kalendarz współczesny
5 lutego - Wspomnienie obowiązkowe: św. Agaty. męczennicy
6 lutego- Święto Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie
8 lutego - Wspomnienie dowolne - św. Hieronima Emiliani, św. Józefiny Bakhita
10 lutego - Wspomnienie obowiązkowe - św. Scholastyki
W święto patronackie Zakonu Niemieckiego - Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie przypominamy kilka myśli z ciekawego artykułu Ojca Norberta Thüxa OT, członka Rady Generalnej i mistrza nowicjatu, jaki ukazał się w czasopiśmie „Deutscher Orden” (1-2023). Tekst traktuje właśnie o przyszłości Zakonu w kontekście zmian, jakie dokonują się w dzisiejszym świecie, kryzysu w Kościele, braku powołań, ogólnej niepewności i braku stabilizacji na świecie. W taki warunkach Zakon jest bardzo potrzebny, ale dotykają go problemy personalne. Wśród sióstr zakonnych w
![]() |
prowincjach austriackiej, czesko-słowackiej, słoweńskiej, południowo-tyrolskiej i niemieckiej sióstr jest coraz mniej i są coraz starsze. Średnia wieku przekroczyła już 70 lat. Bardziej stabilna jest sytuacja w prowincjach męskich: południowo-tyrolskiej, czesko-słowackiej i niemieckiej, gdzie liczba braci jest wystarczająca i są oni jeszcze w sile wieku. Jednak i tu rysuje się niebezpieczeństwo „dziury pokoleniowej”. Na zaproszenie wielkiego mistrza do Wiednia przyjechała zakonna młodzież: z południowego Tyrolu, Austrii i Czech oraz Słowacji przyjechało po jednym kleryku, z Niemiec - trzech. Do tego przyjechało trzech młodych kapłanów: jeden z Austrii i dwóch z Niemiec. Nie przyjechała żadna młoda kobieta.
Sytuacja jest więc poważna. W trzech z pięciu prowincji żeńskich i dwóch z pięciu męskich istnieje pilna potrzeba działania, aby zapewnić w przyszłości zakonowi osobowe bezpieczeństwo.
Od jakiegoś czasu trwają już intensywne prace nad znalezieniem rozwiązania. Wielki mistrz rozmawia z przeorami, radami prowincji i Radą Generalną i pojawiły się pierwsze propozycje. Siostry zakonne funkcjonować będą dalej jako inkorporowany instytut zakonny w oparciu o dwa ośrodki: w Lanie (Tyrol Południowy) i Pasawie (Niemcy). Liczba męskich prowincji zostanie zredukowana do trzech. To oczywiście wywołuje już wiele niepewności, pytań, w przyszłości przysporzy wielu trudności formalno-administracyjnych. Nie maj jednak odwrotu, Zakonu musi się zmieniać.
Zdaniem Ojca Norberta kluczem do powodzenie i dalszego rozwoju Zakonu Krzyżackiego jest znalezienie balansu między tradycją, otwartością na nowe oraz praktykowaniem miłości. Szansą jest bowiem „zarządzanie wiedzą”, mądrością starszych braci i sióstr, ale także wsłuchanie się w głos młodych, korzystanie z ich entuzjazmu, energii i talentów. Do tego współpraca i życie wspólnotowe, które mogą wzmocnić zgromadzenie i jego członków.
Oczywiście przyszłość Zakonu związana jest tylko z dopływem nowych pokoleń braci i sióstr, ale strukturalna reforma Zakonu może go zaktywizować i stworzyć warunki do pojawienia się młodych ludzi chcących „pomagać i leczyć” (Helfen und Helen).
Kalendarz średniowieczny
30 stycznia - Wspomnienie - św. Macieja, biskupa
1 lutego - III lekcje - św. Ignacego, biskupa i męczennika
2 lutego - Totum duplex - Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny
3 lutego - III lekcje - św. Błażeja, biskupa i męczennika
Kalendarz współczesny
31 stycznia - Wspomnienie obowiązkowe: św. Jana Bosko
2 lutego- Święto Ofiarowania Pańskiego
3 lutego - Wspomnienie dowolne - św. Ansgara, biskupa Hamburga i Bremy; św. Błażeja , biskupa Sebasty, męczennika